در این مقاله به اشنایی با انواع زاویه دوربین و اهمیت آن ها در سینما خواهیم پرداخت.
زاویه دوربین در سینما یکی از ابزارهای مهم کارگردان برای هدایت دیدگاه مخاطب و ایجاد حس و حال در فیلم است.
با قرار دادن دوربین در زوایای مختلف، می‌توان قدرت و عظمت، ضعف و آسیب‌پذیری، موقعیت اجتماعی، و رابطه بین شخصیت‌ها را به تصویر کشید.
دربین سینما گران 3 زاویه دوربین اصلی و چندین زاویه دوربین فرعی وجود دارد که در ادامه با هریک از آن ها و تاثیرات آن ها اشنا خواهیم شد .
1. نمای سطح چشم (Eye-Level)
نمای سطح چشم (Eye-Level) که به آن نمای هم‌ارتفاع یا نمای استاندارد نیز گفته می‌شود، یکی از رایج‌ترین نماها در فیلمبرداری است.
که در آن دوربین در ارتفاع چشم شخصیت‌ها قرار می‌گیرد و صحنه را از دیدگاه آنها به تصویر می‌کشد.
در این نما، خط افق تصویر تقریباً از وسط قاب عبور می‌کند و ارتفاع دوربین با قد متوسط انسان‌ها (حدود 1.5 تا 1.8 متر) برابر است.همچنین این زاویه را به عنوان زاویه خنصی در سینما می شناسند.
کاربردهای نمای سطح چشم:
ایجاد حس واقع‌گرایی:
نمای سطح چشم متداول‌ترین روش برای ایجاد حس واقع‌گرایی در فیلم است. با استفاده از این نما، تماشاگر حس می‌کند که در صحنه حضور دارد و اتفاقات را از نزدیک مشاهده می‌کند.
نشان دادن مکالمه:
نمای سطح چشم بهترین نما برای نشان دادن مکالمه بین دو یا چند شخصیت است. در این نما، چهره و حرکات بدن هر دو شخصیت به طور مساوی در قاب دیده می‌شود
و تماشاگر می‌تواند به خوبی به صحبت‌های آنها توجه کند.
ایجاد حس صمیمیت:
نمای سطح چشم می تواند حس صمیمیت و همذات پنداری با شخصیت ها را در تماشاگر ایجاد کند. با قرار گرفتن دوربین در ارتفاع چشم شخصیت ها،
تماشاگر حس می کند که با آنها در یک سطح قرار دارد و بهتر می تواند با آنها ارتباط برقرار کند.
نشان دادن روابط بین شخصیت ها:
از نمای سطح چشم می توان برای نشان دادن روابط بین شخصیت ها استفاده کرد. با توجه به ارتفاع دوربین و زاویه دید آن، می توان نسبت قدرت بین شخصیت ها را نشان داد.
انواع نمای سطح چشم:
- نمای یک نفره: در این نما، فقط یک شخصیت در قاب دیده می شود. این نما برای تمرکز بر روی یک شخصیت خاص یا نشان دادن افکار و احساسات او استفاده می شود.
- نمای دو نفره: در این نما، دو شخصیت در قاب دیده می شوند. این نما برای نشان دادن مکالمه بین دو شخصیت یا ارتباط بین آنها استفاده می شود.
- نمای گروهی: در این نما، سه شخصیت یا بیشتر در قاب دیده می شوند. این نما برای نشان دادن یک گروه از شخصیت ها یا ارتباط بین آنها استفاده می شود.
. نمای سطح چشم ابزاری کارآمد در دست فیلمسازان است که می تواند برای اهداف مختلفی از جمله ایجاد حس واقع‌گرایی، نشان دادن مکالمه،
ایجاد حس صمیمیت، و نشان دادن روابط بین شخصیت ها استفاده شود.
2. زاویه پایین زاویه پایین (Low Angle)
زاویه پایین (Low Angle) یا نمای از پایین به بالا یکی از زوایای دوربین در سینما است که در آن دوربین از سطح پایین تر از سوژه فیلمبرداری می کند و سوژه را از پایین به بالا به تصویر می کشد.
در این نما، خط افق تصویر در قسمت پایین قاب قرار می گیرد و ارتفاع سوژه در قاب بزرگتر از حد معمول به نظر می رسد.
کاربردهای زاویه پایین:
- نشان دادن قدرت و عظمت: زاویه پایین متداول ترین روش برای نشان دادن قدرت و عظمت سوژه است. با استفاده از این زاویه،
- سوژه بزرگتر و مهمتر از حد معمول به نظر می رسد و حس قدرت و تسلط را به تماشاگر القا می کند.
- ایجاد حس ترس و اضطراب: زاویه پایین می تواند برای ایجاد حس ترس و اضطراب در تماشاگر استفاده شود.
- با قرار دادن سوژه در موقعیت برتر و فیلمبرداری از پایین به بالا، می توان حس تهدید و خطر را به تماشاگر القا کرد.
- نشان دادن نقطه نظر شخصیت: از زاویه پایین می توان برای نشان دادن نقطه نظر شخصیت استفاده کرد. با قرار دادن دوربین در ارتفاع دید یک شخصیت کوتاه قامت،
- می توان جهان را از دیدگاه او به تصویر کشید و حس ضعف و آسیب پذیری او را نشان داد.
- ایجاد حس پویایی: زاویه پایین می تواند برای ایجاد حس پویایی و حرکت در فیلم استفاده شود.
- با فیلمبرداری از سوژه های در حال حرکت از زاویه پایین، می توان سرعت و قدرت آنها را به نمایش گذاشت.
. انواع زاویه پایین:
- زاویه خیلی پایین: در این نما، دوربین بسیار نزدیک به زمین قرار می گیرد و سوژه را از ارتفاعی بسیار پایین به تصویر می کشد.
- این نما برای ایجاد حس ترس و اضطراب شدید استفاده می شود.
- زاویه پایین معمولی: در این نما، دوربین در ارتفاعی کمی پایین تر از سطح چشم قرار می گیرد و سوژه را از ارتفاعی متوسط به تصویر می کشد.
- این نما برای نشان دادن قدرت و عظمت سوژه استفاده می شود.
- زاویه مورب پایین: در این نما، دوربین در زاويه ای مورب و از پایین به بالا به سوژه نگاه می کند. این نما برای ایجاد حس پویایی و حرکت استفاده می شود.
زاویه پایین ابزاری کارآمد در دست فیلمسازان است که می تواند برای اهداف مختلفی از جمله نشان دادن قدرت و عظمت، ایجاد حس ترس و اضطراب،
نشان دادن نقطه نظر شخصیت، و ایجاد حس پویایی استفاده شود.
با استفاده خلاقانه از این زاویه می توان فیلم را جذاب تر و موثرتر کرد.
3. زاویه بالا (High Angle)
زاویه بالا (High Angle) یا نمای از بالا به پایین یکی از زوایای دوربین در سینما است که در آن دوربین از سطح بالاتر از سوژه فیلمبرداری می کند و سوژه را از بالا به پایین به تصویر می کشد.
در این نما، خط افق تصویر در قسمت بالای قاب قرار می گیرد و ارتفاع سوژه در قاب کوچکتر از حد معمول به نظر می رسد.
کاربردهای زاویه بالا:
- نشان دادن ضعف و آسیب پذیری: زاویه بالا متداول ترین روش برای نشان دادن ضعف و آسیب پذیری سوژه است.
- با استفاده از این زاویه، سوژه کوچکتر و بی اهمیت تر از حد معمول به نظر می رسد و حس ضعف و نیاز به کمک را به تماشاگر القا می کند.
- ایجاد حس امنیت و آرامش: زاویه بالا می تواند برای ایجاد حس امنیت و آرامش در تماشاگر استفاده شود.
- با قرار دادن دوربین در موقعیت برتر و فیلمبرداری از بالا به پایین، می توان حس تسلط و امنیت را به تماشاگر القا کرد.
- نشان دادن وسعت منظره: از زاویه بالا می توان برای نشان دادن وسعت منظره و محیط اطراف سوژه استفاده کرد.
- با استفاده از لنزهای واید و قرار دادن دوربین در ارتفاع زیاد، می توان میدان دید وسیعی را به تصویر کشید.
- ایجاد حس طنز: زاویه بالا می تواند برای ایجاد حس طنز در فیلم استفاده شود. با کوچک نشان دادن سوژه و قرار دادن او در موقعیتی غیرمعمول، می توان حس خنده داری را به تماشاگر القا کرد.
انواع زاویه بالا:
- زاویه خیلی بالا: در این نما، دوربین بسیار دور از سوژه قرار می گیرد و سوژه را از ارتفاعی بسیار بالا به تصویر می کشد.
- این نما برای ایجاد حس حقارت و کوچکی شدید استفاده می شود.
- زاویه بالا معمولی: در این نما، دوربین در ارتفاعی کمی بالاتر از سطح چشم قرار می گیرد و سوژه را از ارتفاعی متوسط به تصویر می کشد.
- این نما برای نشان دادن ضعف و آسیب پذیری سوژه استفاده می شود.
- زاویه مورب بالا: در این نما، دوربین در زاويه ای مورب و از بالا به پایین به سوژه نگاه می کند. این نما برای ایجاد حس پویایی و حرکت استفاده می شود.
. زاویه بالا ابزاری کارآمد در دست فیلمسازان است که می تواند برای اهداف مختلفی از جمله نشان دادن ضعف و آسیب پذیری، ایجاد حس امنیت و آرامش،
نشان دادن وسعت منظره، و ایجاد حس طنز استفاده شود.
با استفاده خلاقانه از این زاویه می توان فیلم را جذاب تر و موثرتر کرد.
علاوه بر این زاویه‌های اصلی، زاویه‌های دیگری نیز وجود دارند که می‌توان از آنها در فیلمسازی استفاده کرد، مانند:
زاویه هلندی (Dutch Angle)
زاویه هلندی (Dutch Angle) که به آن نمای کج یا نمای اوریب نیز گفته می‌شود، یکی از زوایای دوربین در سینما است که در آن دوربین با زاویه ای کج نسبت به خط افق فیلمبرداری می کند
و خطوط افقی و عمودی در قاب کج به نظر می رسند.
این زاویه که غیرمعمول و نامتعارف به نظر می رسد، می تواند برای ایجاد حس عدم تعادل، آشفتگی، اضطراب، یا طنز در فیلم استفاده شود.
کاربردهای زاویه هلندی:
- ایجاد حس عدم تعادل و آشفتگی: زاویه هلندی متداول ترین روش برای ایجاد حس عدم تعادل و آشفتگی در فیلم است.
- با کج کردن خطوط افقی و عمودی در قاب، می توان حس سرگیجه، اضطراب، یا ترس را به تماشاگر القا کرد.
- نشان دادن حالات روحی شخصیت: از زاویه هلندی می توان برای نشان دادن حالات روحی شخصیت ها، مانند اضطراب، عصبانیت، یا مستی استفاده کرد.
- این زاویه می تواند حس آشفتگی ذهنی شخصیت را به تصویر بکشد.
- ایجاد حس طنز: زاویه هلندی می تواند برای ایجاد حس طنز در فیلم استفاده شود. با قرار دادن سوژه در قابی کج و معوج، می توان حس خنده داری را به تماشاگر القا کرد.
- جذب توجه تماشاگر: زاویه هلندی می تواند برای جذب توجه تماشاگر به یک سوژه یا نقطه خاص در قاب استفاده شود.
- این زاویه به دلیل غیرمعمول بودن، می تواند نگاه تماشاگر را به خود جلب کند.
نکاتی در مورد استفاده از زاویه هلندی:
- میزان کج شدن: میزان کج شدن دوربین باید متناسب با هدف کارگردان باشد. برای ایجاد حس عدم تعادل شدید،
- باید از زاویه های بسیار کج استفاده کرد و برای ایجاد حس طنز، می توان از زاویه های کمی کج استفاده کرد.
- سرعت حرکت: سرعت حرکت دوربین باید متناسب با هدف کارگردان باشد. برای ایجاد حس آشفتگی و هیجان، باید از حرکات سریع استفاده کرد
- و برای ایجاد حس طنز، می توان از حرکات آهسته استفاده کرد.
- هماهنگی با حرکات دیگر: حرکت دوربین با زاویه هلندی باید با حرکات دیگر دوربین، مانند پان، تِیلت، و دالی، هماهنگ باشد.
زاویه هلندی ابزاری است که به طور معمول در فیلمبرداری استفاده نمی شود. با این حال، استفاده خلاقانه از این زاویه می تواند تاثیرات جالبی در فیلم ایجاد کند و به فیلم عمق و ظرافت ببخشد.
زاویه خیلی بالا و خیلی پایین VERY HIGH ANGLE / VERY LOW ANGLE :
- زاویه خیلی پایین (Very Low Angle): سوژه را بزرگتر از حد واقعی نشان می‌دهد و حس قدرت و تسلط را القا می‌کند.
- زاویه خیلی بالا (Very High Angle): سوژه را کوچکتر از حد واقعی نشان می‌دهد و حس ضعف و آسیب‌پذیری را القا می‌کند.
نمای عمودی از بالا (Overhead Shot) در سینما
نمای عمودی از بالا (Overhead Shot) یا نمای پرنده نوعی از نمای بالا است که در آن دوربین مستقیماً از بالا و عمود بر زمین فیلمبرداری می کند.
در این نما، سوژه ها و اشیا در قاب کوچک و فشرده به نظر می رسند و خطوط افقی و عمودی قاب کاملاً مشخص هستند.
کاربردهای نمای عمودی از بالا:
- ایجاد حس نظم و انضباط: نمای عمودی از بالا می تواند برای ایجاد حس نظم و انضباط در فیلم استفاده شود.
- با مرتب و منظم نشان دادن سوژه ها و اشیا در قاب، می توان حس آرامش و ثبات را به تماشاگر القا کرد.
- نشان دادن وسعت منظره: از نمای عمودی از بالا می توان برای نشان دادن وسعت منظره و محیط اطراف سوژه استفاده کرد.
- با استفاده از لنزهای واید و قرار دادن دوربین در ارتفاع زیاد، می توان میدان دید وسیعی را به تصویر کشید.
- ایجاد حس جدایی: نمای عمودی از بالا می تواند برای ایجاد حس جدایی بین تماشاگر و سوژه استفاده شود. با کوچک نشان دادن سوژه ها
- و قرار دادن آنها در فضایی وسیع، می توان حس تنهایی و انزوا را به تماشاگر القا کرد.
- ایجاد حس تعلیق و هیجان: نمای عمودی از بالا می تواند برای ایجاد حس تعلیق و هیجان در فیلم استفاده شود.
- با حرکت سریع دوربین یا استفاده از لنزهای زوم، می توان حس پویایی و خطر را به تصویر کشید.
نمای عمودی از بالا ابزاری کارآمد در دست فیلمسازان است که می تواند برای اهداف مختلفی از جمله ایجاد حس نظم و انضباط، نشان دادن وسعت منظره،
ایجاد حس جدایی، و ایجاد حس تعلیق و هیجان استفاده شود.
با استفاده خلاقانه از این نما می توان فیلم را جذاب تر و موثرتر کرد.
- انتخاب زاویه دوربین تصمیمی خلاقانه است که کارگردان با توجه به هدف خود از آن استفاده می‌کند.
- با استفاده از زاویه‌های مختلف دوربین می‌توان داستان را به شکل متفاوتی روایت کرد و احساسات مختلفی را در بیننده برانگیخت.
برای درک بهتر تاثیر زاویه دوربین، می توانید به فیلم های مورد علاقه خود توجه کنید و ببینید که کارگردان چگونه از این ابزار برای روایت داستان و جذب مخاطب استفاده کرده است.
